Parnassia

Met glinsterende, honingkleurige pareltjes

Parnassia is een kenmerkende soort van vochtige en kalkrijke milieus zoals duinvalleien. De soort is vernoemd naar de Griekse berg Parnassus nabij Delphi. Palustris betekent ‘van het moeras’. De bloeitijd is van juli tot diep in september. De bijzonder fraaie bloem staat op een rechtopstaande steel. De glinsterende, honingkleurige pareltjes in de bloem zijn nep. Alleen aan de voet van dit ‘honingtoestel’ zit een druppeltje nectar dat een bestuivende zweefvlieg wel weet te vinden. De bloem ontvouwt haar fors uitgevallen meeldraden, vijf in totaal, in een rustig tempo van 1 per dag.

De plant werd vroeger gebruikt bij leverkwalen. Een aftreksel van de bladeren in water of wijn zou een kalmerende uitwerking op de maag hebben en nierstenen kunnen oplossen.

Ecologie en leefgebied

In Nederland komt parnassia van nature voor in door grondwater gevoede venen en beekdalgraslanden, kalkrijke zandgronden (met name de duinen) en in Zuid-Limburg. Momenteel wordt deze soort het meest aangetroffen in vochtige duinvalleien en op drooggevallen zandplaten in afgesloten zeearmen, zowel in Zeeland als in het noorden.

Bedreiging

Parnassia kan uitbundig voorkomen als het milieu intact is: water, kalk en geen bemesting, maar daar zit hem nu precies de kneep. Ontwatering, waardoor grondwater niet meer het oppervlak bereikt, heeft in heel Nederland in de vorige eeuw veel standplaatsen laten verdrogen. Uit beekdalen is de parnassia vrijwel verdwenen. Maar in de duinen is door vermindering van het grondwaterverbruik door waterleidingbedrijven en herstel van jonge, vochtige valleien door afplaggen, de parnassia lokaal weer algemeen. Ze is wettelijk beschermd, wat illegaal uitsteken tegen zou moeten gaan.