Witte els of Grauwe els

Boom vol met katertjes

In het vroege voorjaar, soms al in februari, hangen de witte elzen vol met katjes of kunnen we ze beter katertjes noemen? Want wat de witte elzen zo mooi maakt zijn de mannelijke bloemen vol stuifmeel. De vrouwelijke blijven in het voorjaar onopvallend. In de zomer zijn er drie generaties vrouwelijke vruchten in de bomen te vinden. Kleine groene vruchtjes, grotere groene zogenaamde elzenpropjes en bruine elzenpropjes. Staan de bruine elzenpropjes open dan is het zaad is er inmiddels uit. Ze lijken dan een beetje op kleine sparrekegeltjes.

Het blad is boven dofgroen, onder grijzig vaak kort behaard, de top toegespitst. Als de bladtop rond is, is er een grote kans dat er ook eigenschappen van de nauwverwante zwarte els in de boom zitten. In de lucht is er ‘vrij’ verkeer en kruisingen tussen zwarte en witte elzen komen daardoor vaak voor.

Incana betekent grauw of grijs. Het verwijst behalve naar de bladonderzijde ook naar de schors die opvallend glad en licht (zilvergrijs) van kleur is. De stam is recht, de takken groeien vaak schuin omhoog. De winterknoppen zijn niet kleverig.
Het natuurlijke verspreidingsgebied van de witte els ligt ver boven de poolcirkel en omvat ook Midden-Europa, Rusland, de Kaukasus en Noord-Iran. Van nature meer koelere tot koude streken en op drogere grond. De soort gaat ca. 200 m hoger het bergland in dan de zwarte els. In Nederland is deze soort niet oorspronkelijk inheems. Het is een boomsoort met een groot aanpassingsvermogen. Witte els kan echter niet tegen zeewind. Het is een pionierboom door zijn vermogen tot bodemverbetering. Erg oud worden elzen niet, 100 tot 125 jaar.

Elzen hebben een snel en goed verterend blad en vormen aan de wortels speciale knolletjes, waarin mede door een schimmel stikstof wordt opgenomen en omgezet in opneembare eiwitten. Witte en zwarte els kunnen zich daarmee voeden.