Cassave of Maniok

Cassave was een hoofdvoedsel voor pre-Colombiaanse volkeren en werd vaak afgebeeld op hun kunstvoorwerpen. Het Mochevolk schilderde cassave vaak op hun keramiek.

De cassave geeft de op twee na hoogste opbrengst aan koolhydraten per hectare. Bovenaan staan suikerriet en suikerbiet. Cassave speelt een belangrijke rol in de landbouw van ontwikkelingslanden, vooral in Afrika bezuiden de Sahara, omdat het goed gedijt op arme gronden en maar weinig water nodig heeft. Bovendien is het een vaste plant die geoogst kan worden wanneer gewenst. Deze ‘oogstvrijheid’ zorgt ervoor dat cassave ook in tijden van hongersnood beschikbaar is. Het verschaft arme boeren flexibiliteit omdat het gewas zowel voorziet in levensonderhoud als in contant geld.

Cassave wordt veel geteeld vanwege zijn eetbare, zetmeelrijke knollen, die een belangrijke bron van koolhydraten zijn. De bladeren zijn daarentegen een goede bron van eiwit (rijk aan lysine), maar ze missen het aminozuur methionine en mogelijk ook tryptofaan. Van de knollen worden alcoholische dranken gemaakt .

Wilde populaties van Manihot esculenta subsp. flabellifoli, de voorouder van de gedomesticeerde cassave, zijn vooral te vinden in Centraal-Brazilië. Daar is de plant waarschijnlijk zo’n 8.000 jaar voor Chr. voor het eerst verbouwd. Het oudste, directe bewijs van cassave-cultivatie is afkomstig van een 1.400 jaar oude Maja-vindplaats, namelijk Joya de Cerén in El Salvador. Toen de Spanjaarden de Caribische eilanden veroverden, wilden ze in eerste instantie geen cassave of mais eten omdat ze deze gewassen als gevaarlijk en niet voedzaam beschouwden. Cassave werd in de 16de eeuw in Afrika geïntroduceerd door Portugese handelaren uit Brazilië. Zowel mais als cassave zijn nu belangrijke stapelgewassen, die inheemse Afrikaanse voedselgewassen hebben verdrongen. Cassave wordt soms omschreven als ‘het brood van de tropen’.

In veel landen is belangrijk onderzoek gestart om het gebruik van cassave als een ethanol-biobrandstofgrondstof te evalueren. Maniokknollen en hooi worden wereldwijd gebruikt als veevoer. Maniok wordt ook gebruikt in een aantal commerciële wasproducten, in het bijzonder als stijfsel voor overhemden en andere kledingstukken.

Cassave moet zorgvuldig bereid worden voor consumptie omdat er anders nog te veel cyanide in de wortels zit dat kan leiden tot acute vergiftiging, kropgezwellen, spierstoornissen, gedeeltelijke verlamming en zelfs tot de dood. Korte onderdompeling (vier uur) van cassave werkt niet, maar lange onderdompeling (zo’n 18 tot 24 uur) kan de helft van de hoeveelheid cyanide verwijderen. Drogen is ook niet altijd afdoende. In tijden van hongersnood of voedselonzekerheid grijpt men op sommige plaatsen terug op de giftigere variëteiten van cassave als noodvoorziening. Boeren prefereren vaak de bittere variëteiten omdat die niet aantrekkelijk zijn voor grote dieren, insecten en dieven.