Blaasvaren

Legergroen en ministersruzie

De blaasvaren is een klein varentje waarvan in de winter de bladeren afsterven. In de zomer is het een frisgroen plantje dat wel wordt aangezien voor een jong exemplaar van een grotere varensoort. Blaasvaren komt over de hele wereld wild voor. In Nederland zeldzaam op muren, vaak maar met een enkel exemplaar.

Op een legerterrein bij Soest werd begin deze eeuw de grootste groeiplaats van Nederland ontdekt: onder honderden legertrucks die daar al tientallen jaren ongebruikt stonden. Toen defensie deze trucks wilde verkopen werd erop gewezen dat daarvoor een vergunning moest worden aangevraagd in het kader van de natuurbeschermingswet. Toen deze vergunning werd geweigerd, leidde dat tot ruzie op ministerieel niveau. Uiteindelijk werden de planten deels gered. De exemplaren in Pinetum Blijdenstein en in de hortus van Utrecht komen van deze legerplaats.

Ecologie en leefgebied

Blaasvarens komen tot voor kort het meest voor in Zuid-Limburg, bijvoorbeeld in de groeve ’t Rooth op een wand van opgestapelde vuursteen (afval in de kalkgroeves). In de rest van het land groeien ze bijna uitsluitend op oude muren, het meest in Amsterdam. Overal staan slechts een paar planten, de totale populatie in Nederland werd aan het begin van deze eeuw geschat op 750 exemplaren. In 2006 werd echter een populatie ontdekt op een militair terrein. Kamp Soesterberg was een parkeerplaats waar al tientallen jaren 350 DAF legertrucks geparkeerd stonden. Onder deze trucks, die zeer dicht bij elkaar geparkeerd stonden, was een donker en luchtvochtig microklimaat ontstaan dat gunstig was voor varens. Er werden 10 soorten varens aangetroffen, maar het meest onverwachte was wel de populatie blaasvarens van ongeveer 10.000 exemplaren, waarmee de populatieomvang in Nederland ineens 15 x zo groot bleek te zijn.

Bedreiging

Helaas moest de parkeerplaats met 10.000 varens worden ontruimd. De populatie is echter veilig gesteld door honderden exemplaren over te planten naar vier varenrijke locaties verspreid over het land: een kademuur in Amsterdam, het Kuinderbos, de botanische tuin van Utrecht en Pinetum Blijdenstein. Mogelijk kan ook een klein deel blijven staan op Kamp Soesterberg.