Brave hendrik

Kabouterplant

Het blad van deze ‘vergeten groente’ kan als spinazie gegeten worden. Vroeger zaaiden tuinlieden de plant in het voorjaar, en lieten haar vervolgens een jaar doorgroeien. De jonge scheuten van het volgende voorjaar werden gebleekt door ze onder een laag aarde te bedekken en dan uit te laten lopen (vergelijkbaar met witlofteelt).

De Nederlandse volksnaam stamt uit het Duits: guter Heinrich. ´Hein´ komt van ‘Heim’ ofwel woonstede en ´rich´ betekent eetbaar. Deze wilde groente groeide dus bij het huis. De krachten van een plant werden vroeger wel toegeschreven aan elfen, kobolden of kabouters. Kabouters heten in de Duits volkscultuur vaak Heinrich.

Deze tegenwoordig uiterst zeldzame plant is sinds 1950 nog slechts op een aantal plaatsen in Nederland gezien.

Slachtoffer van verbeterde hygiëne

Brave Hendrik is een vaste plant met vlezige pijlvormige bladeren. Het blad van deze ‘vergeten groente’ kan als spinazie gegeten worden. Vroeger zaaiden tuinlieden de plant in het voorjaar, en lieten daarna de plant een jaar doorgroeien. De jonge scheuten van het volgende voorjaar werden gebleekt door ze aan te aarden of onder een stolp te zetten (vergelijkbaar met witlofteelt). De bleke scheuten kunnen gestoomd gegeten worden maar ook rauw in salades. De Nederlandse volksnaam stamt uit het Duits, guter Heinrich. ´Hein´ komt van ‘Heim’ ofwel woonstede en ´rich´ betekent eetbaar. Deze wilde groente groeide dus bij het huis. De krachten van een plant werden vroeger wel toegeschreven aan elfen, kobolden of kabouters, die in de Duits volkscultuur vaak de naam Heinrich kregen. Als er goede, genezende krachten optraden sprak men van een guter Heinrich, als er schadelijke gevolgen waren van een böser Heinrich.

Ecologie en verspreiding

Brave Hendrik groeit op vochtige en zonnige plekken, uit de wind, op warme, stikstofrijke, omgewerkte bodems die vaak met organisch materiaal bemest zijn. De soort groeit op kerkhoven, langs wegen en vooral op en om boerderijen bij mesthopen en beerputten. Ook op braakliggende grond langs heggen en oude muren, op humusrijke ruigten en soms in akkers.

Bedreiging

Deze uiterst zeldzame plant kwam vroeger verspreid voor in Nederland en had haar bastions in de Betuwe en in Zuid-Limburg. Hij is het slachtoffer geworden van de verbeterde hygiëne en is in heel Europa sterk achteruit gegaan, behalve in het hooggebergte. Sinds 1950 is hij nog slechts op een aantal plaatsen in Nederland gezien, de laatste jaren alleen nog min of meer bestendig in Camerig (bij Epen) in Zuid-Limburg.