Tamme kastanje

De enige eetbare kastanje

Tamme kastanjes hebben al lang een rol in de menselijke samenleving. Romeinen verbouwden de tamme kastanje als aanvulling van het voedsel voor hun legioenen. Dat deze boomsoort  al erg lang in ons land is ingeburgerd, is zeker. Zijn oorspronkelijke groeiplaats ligt ver in het zuiden rond de Middellandse en de Zwarte zee. Vanaf de middeleeuwen werden tamme kastanjebomen in kloostertuinen en op landgoederen aangeplant en in de lagere bergen van onder andere het eiland Corsica.  Tamme kastanje is een echte gebruiksboom, vanwege de zaden en het hout. Gepofte kastanjes zijn zeer smakelijk en van het duurzame kastanjehout worden onder andere schapenhekjes gemaakt.

Vaak worden paardenkastanje en de tamme kastanje met elkaar verward. De enige overeenkomst tussen de twee boomsoorten is echter de Nederlandse naam voor het zaad. De zaden zelf vertonen slechts een oppervlakkige overeenkomst.

Sativa betekent: gekweekt. De tamme kastanje wordt 20-30 meter hoog en kan 500 jaar tot 1500 jaar oud worden. Deze bomen kunnen meer schaduw verdragen als de eik. Ze kunnen zich ontwikkelen als een flinke boom in een open eikenbos. Tegenwoordig is het in de bosbouw vaak een bodem verbeterende houtsoort voor in het eikenbos, waar ze op de stobbe worden teruggekapt. Ze herstellen zich goed na zo'n behandeling. Als struikhout zijn ze waardevol, ze kunnen goed tegen schaduw en geven een goed verterend strooisel. 

Ook als echte parkboom geschikt, maar te groot voor een tuin en te breed als straatboom. Het blad is groot, langwerpig met genaalde tanden in de bladrand. In de herfst verandert de bladkleur van gelig groen naar goudgeel en roestbruin. De boom is een katjesdrager die pas in juni bloeit, als de boom al volop in blad staat.

De tamme kastanje is in tegenstelling tot de meestal naaktbloeiende katjesdragende bomen en struiken geen windbestuiver maar wordt bestoven door insecten. Het manlijke katje met witte bloempjes heeft aan de voet enkele groene, vrouwelijke bloempjes. De bloemen zitten vol nectar en hebben een indringende geur. Na de bloei valt het manlijke bloeigedeelte af, de vrouwelijke bestoven bloemen gaan vrucht zetten. Jonge bomen krijgen na ongeveer 30 jaar voor het eerst vruchten.

De vrucht is een scherp gestekelde bolster met meestal 2 eetbare kastanjes, die in oktober, als ze rijp zijn, uit de boom vallen. De  onderontwikkelde kastanjes vallen eerst af. In ons land is de oogst niet optimaal. Alleen als de winter zacht en het voor- en najaar warm en vochtig zijn geweest hebben we ook in Nederland een behoorlijke oogst.

De wortel is een korte zware penwortel, die zich al gauw vertakt in diepgaande zware zijwortels. De bast is bij een jonge boom nog glad en bruin, oudere bomen hebben een bast die op die van de eik lijkt. Bij oude bomen kan de stam gaan torderen zelfs meer dan 180 graden. Dat is te zien aan de schors en maakt de bomen markant.