Lippenstiftboom of Anatto
Bixa orellana
Orleaanfamilie (Bixaceae)
Goedgekeurd als kleurstof
Orleaanboom of anattoboom, is een grote struik uit tropisch Zuid-Amerika. Hij werd vernoemd naar Francisco de Orellana, een Spaanse conquistador, die beschreef hoe Indianen zich beschilderden met een rode kleurstof uit de zaden. De Spanjaarden exporteerden anatto naar Zuidoost-Azië. De kleurstof zit in een vlies om het zaad, de zaadrok, en heeft diverse namen: anatto, roucou en anchiote. Anatto geeft een geel tot rode kleur aan bijv. margarine, kaas en vruchtensappen. Het codenummer van dit natuurlijk pigment is E160b. In traditionele gerechten wordt anatto verwerkt om zijn geur en smaak: ‘licht peperig met een vleug nootmuskaat’.
De belangrijkste producenten zijn Brazilië en Peru. De wereldproductie van anattozaad is 14.500 ton waarvan de helft voor het maken van kleurstof. De andere helft dient als specerij voor de lokale markt.
Thema's
De zaden zijn tamelijk smakeloos. Ze worden kort gedrenkt in hete olie, die dan wordt gezeefd en gekoeld om als smaakstof in verschillende gerechten te dienen. De hele zaden kunnen worden gemalen tot een pasta samen met andere kruiden, wat een meer uitgesproken smaak geeft. De zaden hebben een hoge voedingswaarde. Ze bevatten een kleine hoeveelheid vette olie (5%) en ongeveer 13% proteïne. Het gemalen zaad is rood en dit kan worden gebruikt om voedsel te kleuren. Een gele kleurstof wordt verkregen uit de zaadhuid en deze wordt vaak in margarines e.d. gebruikt. Dit is een onschadelijke, niet-carcinogene kleurstof.
De zaden bevatten een karakteristiek en aangenaam geurende essentiële olie.
Bixa orellana is een bitter, samentrekkend, zuiverend kruid dat naar verluidt darmwormen vernietigt, koorts verlaagt, de spijsvertering bevordert en slijmoplossend werkt. Het wordt ook gebruikt bij de behandeling van uiteenlopende infecties. Annatto-pasta filtert de ultraviolette stralen van het zonlicht uit en beschermt zo de huid tegen overmatige zonnebrand.
Een rode kleurstof, bekend als annatto, wordt verkregen uit de vrucht. De kleurstof wordt gebruikt om stoffen mee te verven en om muggen en andere bijtende insecten te weren. De kleurstof wordt ook gebruikt in cosmetische produkten. De schors van de takken levert een in water oplosbare gom, die vergelijkbaar is met arabische gom. De schors van de boom levert vezels voor touw. De stengels en takken worden gebruikt als brandstof. Men zegt dat door wrijving van 2 stukken van het zachte hout een vuurtje kan worden gestart.
Details
| Omschrijving: | Struik, 2 - 8 m hoog. |
|---|---|
| Verspreiding: | Zuid- en midden amerika. |
| Leefgebied: | Groepsgewijs aan de kust en in het binnenland. tropische bossen. |
| Jaarcyclus: | Wintergroene vaste plant, bloeit meermalig |
| Winterhardheid: | Warmer dan 15 °c |
| Bloeiperiode: | Juni |
| Bloemkleur: | Roze |
| Vruchtperiode: | Juli - augustus |
| Vruchtkleur: | Rood |
| Notities vruchten: | Eivormige, tot 4 cm lange, behaarde vruchten. |
| Op z'n mooist: | Juni - augustus |