Gevlekte aronskelk
Arum maculatum
Aronskelkfamilie (Araceae)
Met puntmuts en knots
Gevlekte aronskelk is een opvallende plantensoort uit de Aronskelkfamilie. De soort valt vooral op tijdens de bloei, maar in het vroege voorjaar zijn ook de vaak met paars-zwarte vlekken bezette bladeren aandachtstrekkers. Dit knolgewas komt van nature voor in ons land, in bosranden op voedselrijke grond van eiken- en beukenbossen.
De bloem doet denken aan een vaalgele puntmuts met daarin een knotsvormige bloemkolf. Daar is iets bijzonders mee. In de knots treedt verbranding op van acetylsalicylzuur en daarbij komen geurstoffen vrij die op aasgeur lijken met een grote aantrekkingskracht op kleine (aas)vliegjes en motjes. De vliegjes en motjes komen gevangen te zitten onder in de bloeiwijze in twee naar beneden gerichte kransen van haren. Hier zitten ook de vrouwelijke bloemetjes die ontvankelijk zijn voor pollen. De mannelijke bloemetjes die iets hogerop in de ketel zitten, komen later tot bloei dan de vrouwelijke. De meeldraden laten veel pollen los dat op de vliegjes of motjes valt. Vlak daarna verwelken de haren en kunnen de vliegjes ontsnappen. Ze gaan dan uitgehongerd op zoek gaan naar iets eetbaars, bijvoorbeeld bij een andere net in bloei komende gevlekte aronskelk.
Met het pollen van een vorige bezochte bloeiwijze worden de vrouwelijke bloemetjes bevrucht. Na bestuiving verwelken de muts en de bladeren, alleen de bloeistengel blijft zichtbaar aanwezig, met eerst groene en vanaf juli opvallende, oranjerode bessen.
Thema's
aronskelk heeft zijn naam te danken aan een Bijbelverhaal. De naam moet zijn ontstaan met in gedachte dat in het najaar ’ineens’ de stengel met vrolijke oranje-rode bessen reclame maakt. In het bijbelverhaal was het de staf van Aäron waaraan overnacht rijpe amandelen kwamen te zitten.
in de verse wortelstok, bladeren en bessen van aronskelk komt het giftige aroïne voor, dat kan huidirritatie veroorzaken en bij inname zwelling van lippen, mondslijmvlies en slokdarm. Bij hoge dosering kan het gif dodelijk zijn.
de knollen van de plant bevatten veel zetmeel en kunnen gekookt gegeten worden.
als stinsenplant zijn ze vaak in de op landgoederen te vinden.
in gebruik in de fytotherapie. Verse planten zijn giftig, door drogen en koken neemt de giftigheid af.
Details
Omschrijving: | Overige kruidachtige planten, tot 45 cm. |
---|---|
Verspreiding: | Europa |
Leefgebied: | Loofbossen, rivierdalen, zeeduinen, bij buitenplaatsen en parken |
Jaarcyclus: | Vaste planten, inclusief bomen en struiken |
Winterhardheid: | Tot -20 °c |
Bloeiperiode: | April - mei |
Bloemkleur: | Diverse kleuren |
Notities bloemen: | Bloeischede geelgroen, paarsrood of gevlekt, bloeikolf grijspaars. |
Vruchtperiode: | September - oktober |
Vruchtkleur: | Groen, oranje, rood |
Notities vruchten: | Bloeikolf met van groen naar oranjerode bessen. |
Op z'n mooist: | September - oktober |
Bronnen
http://www.floron.nl/publicaties/rode-lijst-2012,IUCNredlist.org,
http://www.floravannederland.nl/planten/gevlekte_aronskelk,
https://wilde-planten.nl/gevlekte%20aronskelk.htm,
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gevlekte_aronskelk,
https://waarneming.nl/soort/info/6378,
http://www.soortenbank.nl/soorten.php?soortengroep=flora_nl_v2&id=282