Gewone vlier

De flierefluiter

De gewone vlier hoort helemaal bij het Nederlandse landschap. In de vroege zomer, tijdens de bloei, is deze struik gemakkelijk te herkennen aan de vele roomwitte bloempjes die in platte schermen zijn gerangschikt. Deze bloempjes hebben een aangename geur. De rest van de struik niet: zodra je het blad aanraakt, komt er een voor deze soort kenmerkende onaangename, bedompte geur vrij.

In het najaar ontstaan schermen met zwarte, ronde besjes. Vogels, vooral spreeuwen, zijn er dol op en kunnen de zaden van de vlier over grote afstand verspreiden. De overige plantendelen worden nauwelijks gegeten, door cyaanverbindingen in het blad is deze kruidige struik enigszins giftig. Alleen edelherten eten ervan, zij kunnen blad en jonge stengels zonder probleem verteren.

De vlier groeit al sinds de oudheid in onze streken.  Voor de Germanen was het een heilige struik, gewijd aan Thor, die bescherming bood en met respect moest worden behandeld. Zomaar even omhakken was er niet bij. Later stond deze struik vaak bij ieder huis, onder andere ook om de plek te maskeren waar men toen nog het afwaswater in de grond liet lopen. Vroeger werden jonge stengels met blad boven de deur bevestigd, dit zou insecten op afstand houden. Om die reden werden ook vlierkransen om de nek van paarden gehangen. Als de takjes zijn verhout, is het merg er gemakkelijk uit te halen, zodat een soort pijpje ontstaat. Met enige handigheid is hier een fluitje van te maken, vandaar de term flierefluiter.

Bloesem zou voorspellend werken: als jonge meisjes op 21 juni verse bloesem boven hun bed zouden hangen, ging hun droom over hun toekomstige echtgenoot.

De vlier heeft een uitgebreid arsenaal van toepassingen als geneeskruid. De oude Griekse arts Hippocrates was er al bekend mee, hij noemde de vlier zijn medicijnkastje.

In de keuken wordt alleen gebruik gemaakt van bloesem (smaakt zoetig vanwege de nectar) en rijpe bessen. Vlierbessen bevatten veel vitamines en zijn geschikt voor bijvoorbeeld dranken en jam of gelei. De licht giftige stof sambunigrine wordt door koken geïnactiveerd.

De vlier houdt van stikstof, maar stelt geen hoge eisen aan zijn omgeving. De struiken komen in struweel voor, maar groeien ook in bijvoorbeeld oude muren, hagen, knotwilgen of in een niet schoongehouden dakgoot. Op veel gebieden een veelzijdige plant dus.